Stress là một phần không thể tránh khỏi của cuộc sống. Từ công việc, học tập, cho đến các mối quan hệ cá nhân, tất cả đều có thể là nguồn gốc gây ra stress. Tuy nhiên, không phải loại stress nào cũng có hại. Trong thực tế, có một dạng stress được coi là "tích cực" và có thể giúp chúng ta phát triển và trưởng thành. Trái lại, stress "độc hại" lại gây ra những hậu quả tiêu cực đối với sức khỏe tinh thần và thể chất của con người.

Stress Tích Cực (Positive Stress) Là Gì?

Stress tích cực, còn được gọi là "eustress," là loại stress mà chúng ta thường trải qua khi đối mặt với những thách thức hoặc cơ hội mới mẻ. Đây là loại stress khiến chúng ta cảm thấy phấn khích, đầy động lực, và sẵn sàng đối mặt với khó khăn.

Ví dụ về stress tích cực: chuẩn bị cho một buổi thuyết trình quan trọng, tham gia vào một cuộc thi, hoặc khi bắt đầu một công việc mới, chúng ta có thể trải qua stress tích cực.

Lợi ích của stress tích cực:

• Thúc đẩy sự phát triển: Stress tích cực có thể kích thích sự phát triển cá nhân, giúp chúng ta vượt qua giới hạn bản thân và đạt được những mục tiêu lớn hơn.
• Tăng cường khả năng chịu đựng: Đối mặt với stress tích cực thường xuyên giúp cơ thể và tinh thần chúng ta trở nên mạnh mẽ hơn, giúp chúng ta dễ dàng vượt qua những khó khăn trong tương lai.
• Tăng cường sự tập trung và hiệu quả: Stress tích cực có thể kích thích cơ thể tiết ra adrenaline, giúp tăng cường sự tập trung, sáng tạo, và hiệu quả trong công việc.

Các cuộc thi đấu thể thao cũng có thể là stress tích cực và thúc đẩy bạn

Stress Độc Hại (Toxic Stress) Là Gì?

Ngược lại với stress tích cực, stress độc hại, còn được gọi là "distress," là loại stress mà chúng ta thường cảm thấy khi đối mặt với các tình huống căng thẳng kéo dài mà không có khả năng kiểm soát. Stress độc hại có thể phát sinh từ áp lực công việc liên tục, mâu thuẫn trong mối quan hệ, hoặc các vấn đề sức khỏe mãn tính.

Ví dụ về stress độc hại: Áp lực công việc liên tục, mâu thuẫn gia đình, gánh nặng tài chính… là những stress độc hại phổ biến.

Tác động tiêu cực của stress độc hại:

• Tổn hại sức khỏe thể chất: Stress độc hại có thể dẫn đến các vấn đề về tim mạch, cao huyết áp, và hệ thống miễn dịch suy yếu, khiến cơ thể dễ bị mắc bệnh.
• Ảnh hưởng đến tinh thần: Khi bị stress độc hại, con người thường cảm thấy mệt mỏi, lo âu, và dễ rơi vào trầm cảm.
• Giảm hiệu quả công việc: Stress độc hại làm suy giảm khả năng tập trung, sáng tạo, và gây ra cảm giác mất hứng thú trong công việc cũng như cuộc sống.

Sự Giống Nhau Giữa Stress Tích Cực Và Stress Độc Hại

• Cùng Gây Ra Cảm Giác Căng Thẳng: Cả stress tích cực (positive stress) và stress độc hại (toxic stress) đều tạo ra cảm giác căng thẳng, áp lực. Khi đối mặt với một tình huống thách thức hoặc thay đổi, cả hai loại stress đều kích thích cơ thể phản ứng, bao gồm tăng nhịp tim, huyết áp, và mức độ cảnh giác.
• Đều Là Phản Ứng Tự Nhiên Của Cơ Thể: Stress, dù là tích cực hay độc hại, đều là phản ứng tự nhiên của cơ thể trước các tình huống đe dọa hoặc thách thức. Nó là một phần của cơ chế "chiến đấu hoặc chạy trốn" (fight or flight) mà con người đã phát triển qua hàng nghìn năm để sinh tồn.

Tìm hiểu thêm: Cơ thể của chúng ta phản ứng với stress như thế nào?

• Có Thể Gây Ra Sự Thay Đổi Về Tâm Sinh Lý: Cả hai loại stress đều có thể dẫn đến sự thay đổi trong cơ thể, từ mức độ hormone, như adrenaline và cortisol, đến những thay đổi về cảm xúc, nhận thức và hành vi.

Sự Khác Nhau Giữa Stress Tích Cực Và Stress Độc Hại

Tác Động Đến Sức Khỏe:

• Stress Tích Cực: Thường có tác động tích cực đến sức khỏe. Nó có thể kích thích cơ thể, giúp tăng cường khả năng tập trung, động lực và hiệu quả làm việc. Stress tích cực thường xảy ra trong thời gian ngắn và không kéo dài, giúp cơ thể phục hồi sau khi đối mặt với thách thức.
• Stress Độc Hại: Có tác động tiêu cực đến sức khỏe thể chất và tinh thần. Khi stress kéo dài và không được quản lý tốt, nó có thể gây ra các vấn đề như mất ngủ, lo âu, trầm cảm, bệnh tim mạch và hệ miễn dịch suy yếu.

Stress độc hại có thể mang lại những hệ quả lâu dài cho sức khoẻ

Thời Gian Tồn Tại:

• Stress Tích Cực: Thường tồn tại trong thời gian ngắn và liên quan đến các sự kiện hoặc tình huống cụ thể, như thi cử, thuyết trình, hoặc bắt đầu một công việc mới. Sau khi hoàn thành nhiệm vụ hoặc vượt qua thách thức, stress tích cực thường giảm đi.
• Stress Độc Hại: Thường kéo dài và liên tục, chẳng hạn như áp lực công việc lâu dài, mâu thuẫn trong gia đình, hoặc các vấn đề sức khỏe mãn tính. Loại stress này có thể tồn tại trong thời gian dài nếu không có biện pháp giải quyết.

Kết Quả Mang Lại:

• Stress Tích Cực: Thúc đẩy sự phát triển cá nhân, tăng cường khả năng chịu đựng, và giúp con người trở nên mạnh mẽ hơn trong việc đối mặt với các thách thức tương lai.
• Stress Độc Hại: Gây tổn hại đến sức khỏe, làm giảm hiệu quả công việc, ảnh hưởng tiêu cực đến các mối quan hệ và chất lượng cuộc sống.

Cảm Xúc Liên Quan:

• Stress Tích Cực: Thường đi kèm với cảm giác phấn khích, tự tin và đầy năng lượng, ngay cả khi đang đối mặt với thách thức.
• Stress Độc Hại: Thường gắn liền với cảm giác mệt mỏi, lo lắng, mất phương hướng và tuyệt vọng.

Cách Quản Lý Stress Để Đạt Được Sự Cân Bằng

Việc phân biệt giữa stress tích cực và stress độc hại là rất quan trọng để chúng ta có thể quản lý cuộc sống một cách hiệu quả hơn. Dưới đây là một số gợi ý để bạn có thể duy trì stress ở mức tích cực:

• Xác định nguồn gốc stress: Hiểu rõ nguyên nhân gây stress giúp bạn có thể tìm cách giải quyết hoặc tránh những tình huống gây căng thẳng không cần thiết.
• Thực hành kỹ năng quản lý thời gian: Việc lập kế hoạch và phân chia công việc hợp lý giúp giảm bớt áp lực và giữ cho stress ở mức tích cực.
• Chăm sóc bản thân: Duy trì một lối sống lành mạnh, bao gồm ăn uống cân đối, tập thể dục đều đặn, và giấc ngủ đủ, là những yếu tố quan trọng giúp bạn duy trì sức khỏe thể chất và tinh thần.
• Học cách thư giãn: Áp dụng các phương pháp thư giãn như thiền, yoga, hoặc hít thở sâu giúp giảm bớt tác động của stress độc hại.
• Sử dụng một số loại thảo mộc tự nhiên như các loại trà giảm stress cũng sẽ giúp giảm căng thẳng. Một số loại đã được chứng minh hiệu quả khi nghiên cứu như: Hoa cúc, Hoa oải hương hay Trà xanh... có sẵn và dễ kiếm.

Kết Luận

Stress là một phần không thể thiếu của cuộc sống, nhưng không phải loại stress nào cũng có hại. Việc hiểu rõ sự khác biệt giữa stress tích cực và stress độc hại sẽ giúp chúng ta quản lý cuộc sống tốt hơn, biến những thách thức thành cơ hội phát triển và tránh xa những hậu quả tiêu cực của stress độc hại. Hãy học cách yêu thương và chăm sóc bản thân, bởi vì sức khỏe tinh thần và thể chất của bạn là vô giá.

SZenNap - Bình Yên Trong Từng Hơi Thở